Dış Kaynaklı Proje Süreçleri Yönetim Sistemi
Olğar T. (Yürütücü), Yalçın A. , Fitoz Ö. , Onur M., Boyunaga Ö., Sancak İ.
Bilgisayarlı Tomografinin (BT) 1970'lerde kullanılmaya başlanmasından bu yana, son yıllardaki olağanüstü hızlı teknolojik gelişmeler (çok dedektörlü BT’nin geliştirilmesi gibi), mükemmel teşhis doğruluğu, erişilebilirlik ve kısa tarama süreleri nedeniyle BT’nin klinikteki kullanımını hızla arttırmıştır. BT’nin iki boyutlu x-ışın ile görüntülemeye göre en büyük avantajı, tomografik görüntü sağlaması nedeniyle düşük kontrastlı lezyonların görüntülenmesini sağlamasıdır. BT’nin klinikte artan kullanımı hastalıkların teşhisinde büyük ilerlemelere yol açsa da bu sistemlerin diğer diagnostik görüntüleme sistemlerine göre hastalara daha yüksek radyasyon dozları vermesi nedeniyle beraberliğinde hasta güvenliği açısından artan endişeleri de getirmiştir. BT’den kaynaklı radyasyon dozu, dünya genelinde tıbbi kaynaklı radyasyon dozunun üçte ikisini ya da neredeyse % 50’sini oluşturmaktadır. Özellikle organ ve dokularının radyasyon karşı hassasiyeti yüksek olan çocuk hastalarda BT kullanılması büyük dikkat gerektirir. Çocuk hastalarda uzun sesiz bir dönemden sonra düşük olasılıkla da olsa radyasyona bağlı kanser hastalığının ortaya çıkması, beklenen uzun yaşam süreleri nedeniyle yetişkinlere göre birkaç kat daha fazladır. Bu nedenle özellikle çocuk BT incelemelerinde diagnostik olarak kabul edilebilir görüntü kalitesinde mümkün olan en düşük radyasyon dozunun verilmesi için ışınlama parametrelerinin optimizasyonu kritik önem taşımaktadır. Bu projenin temel amacı 5 yaşında pediatrik çocuk hastanın karın, göğüs ve kafa bölgesini temsil eden hümanoid fantomlarda, BT incelemesi sonucu alınan radyasyon dozlarının, BT’ye özgün doz nicelikleri bakımından ve görüntü kalitesine bağlı olarak saptanmasıdır. Ayrıca hümanoid fantomlarla ölçülen bu dozlardan hasta boyutuna bağlı doz hesaplamaları da yapılabilecektir. Bu proje kapsamında alınması düşünülen 5 yaş çocuk kafa, göğüs ve karın fantomlarının içine yerleştirilebilen ilave görüntü kalitesi fantomları ile gürültü, düşük kontrast ayırma gücü ve yüksek kontrast ayırma gücü kesit elde etme algoritmasına ve radyasyon dozuna bağlı olarak ölçülecektir. Kontrast gürültü oranı (Contrast-to-noise ratio, CNR) ve gürültü gibi fiziksel görüntü kalitesi parametreleri, farklı kesit elde etme algoritmalarına bağlı olarak ilgili fantomlarda bulunan düşük kontrastlı objelerden ve çevresindeki homojen kısımdan elde edilecektir. Farklı üreticilere ait BT cihazları için, gürültü ve uzaysal ayırma gücünü frekans uzayında tanımlayan gürültü güç spektrumu (Noise Power Spectrum, NPS) ve modülasyon transfer fonksiyonu (Modulation Transfer Function, MTF) CATPHAN görüntü kalitesi fantomunun ilgili modülü kullanılarak ölçülecektir. Ayrıca yine CATPHAN fantomunun farklı kontrast ve obje boyutu içeren modülünden, kontrast-ayrıntı analizi yapılarak ters görüntü kalitesi indeksi (Image Quality Figure inverse, IQFinv) hesaplanacak ve MTF, NPS ile ilişkisi araştırılacaktır. Klinik görüntü kalitesi değerlendirmeleri, çocuk hasta BT göğüs görüntülerinden görsel derecelendirme analizi (Visual Grading Analysis, VGA) yöntemiyle gerçekleştirilecektir. VGA ile IQF ve VGA ile CNR arasındaki korelasyon uygun istatistiksel model kullanılarak saptanacaktır.
Literatürdeki çalışmalar incelendiğinde önerilen proje konusunun son yıllarda yetişkin BT incelemelerinde yoğun bir şekilde çalışıldığı görülmektedir. Önerilen proje çalışmasının çocuk BT incelemelerinde gerçekleştirilecek olması ve fiziksel ve görsel görüntü kalitesi arasındaki korelasyonun radyasyon dozuna bağlı olarak belirlenecek olması nedeniyle proje konusu özgündür. Proje çalışmasının sonuçları, çocuk BT incelemeleri için yerel referans doz seviyelerinin belirlenmesini sağlayacaktır.