Dış Kaynaklı Proje Süreçleri Yönetim Sistemi
Akyüzlü D. (Yürütücü), Kotiloğlu S., Danışman M.
Son yıllarda, önemli bir halk sağlığı sorunu olan ve önlenmesi için çeşitli stratejiler geliştirilen opioid kullanım bozukluğuna, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de metamfetamin birlikte kullanımı eklenmiştir. Eroin ve metamfetamini birlikte kullanananlarda, ciddi sağlık sorunlarının, HIV gibi enfeksiyonların görülme oranının ve aşırı doza bağlı ölüm riskinin daha fazla olduğu ve opioid tedavisinde zorluk yaşandığı bildirilmektedir. Eroin ve metamfetaminin birlikte kullanımının neden ani bir artış göstediği tam olarak bilinmemektedir. Bireylerin büyük kısmı, 2 maddeyi birlikte kullandıklarında ortaya çıkan sinerjik yükseklikten hoşlandıklarını ya da günlük aktivitelerini mümkün olduğunca “normal” bir şekilde yürütebilmek için maddelerin etkilerini dengelediklerini belirtmişlerdir.
Yapılan çalışmalar genetik faktörlerin madde kullanım bozukluğuna duyarlılıkta yaklaşık %50 oranında etkili olduğunu göstermiştir. Şimdiye kadar yapılan çalışmalarda da madde kullanım bozukluğu ile ilişkili birçok gen polimorfizmi, madde kullanım bozukluğuna yatkınlık ile ilişkilendirilmiştir. Bununla birlikte, planlanan çalışmadaki gibi eroin ve metamfetamini birlikte kullanan bireylerin gen polimorfizmleri açısından araştırıldığı çalışmalara rastlanılmamıştır. Bu nedenle, önerilen pilot çalışmada eroin ve metamfetamini birlikte kullanan bireyler (n=250; Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi AMATEM Semt Polikliniği’ne başvuran), hayatında hiç madde kullanmamış sağlıklı bireylerle (n=150) bazı gen polimorfizmleri (OPRM1, OPRK1 ve SLC6A3) açısından karşılaştırılacak ve gruplar arasında alel ve genotip frekansları açısından bir fark olup olmadığı sorusuna cevap verilecektir. OPRM1 (rs510769), OPRK1 (rs997917 ve rs6473797) ve SLC6A3 (rs6876890 ve rs1809939) polimorfizmleri, Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PCR)- Restriksiyon parça uzunluk polimorfizmi (RFLP) tekniği ile analiz edilecektir. Ayrıca, madde kullanım sorunu olan bireylerin bağımlılık şiddeti ile yoksunluk, aşerme, depresyon ve anksiyete belirtileri sırasıyla Bağımlılık Profil İndeksi, Klinik Opiyat Yoksunluk Ölçeği, Madde Aşerme Ölçeği, Beck Depresyon Envanteri ve Beck Anksiyete Ölçeği ile değerlendirilecektir.
Pilot çalışma olarak tasarlanan önerilen proje ile seçilen gen polimorfizmlerinin varyant alel ve genotip frekansları eroin-metamfatemini birlikte kullanan bireylerde literatürde ilk defa belirlenmiş olacaktır. Bu gen polimorfizmlerinin eroin-metamfetamini birlikte kullanan bireylerde bağımlılık döngüsünün devamlılığında önemli unsurlar olan yoksunluk, aşerme, depresyon ve anksiyete belirtilerine etkisinin de ilk defa araştırılacağı önerilen proje tamamlandığında, hem elde edilen sonuçların doğrulanması için hem de epigenetik ve ekspresyon gibi diğer etkilerin de gözleneceği daha çok bireyin dahil edileceği yüksek bütçeli çalışmalar hedeflenmektedir